Overexcitabilities? Wat is dat juist in mensentaal?
Ben jij zo’n duracel konijn die niet van stoppen weet? Of ben je zo’n dromer die altijd op andere planeten zit? Word je helemaal zot van die goedkope muziek omdat dat zo’n pijn doet aan je oor? Ben je hooggevoelig voor het smakken aan tafel. Ga je helemaal door het lint als iemand een broodzak opendoet?
Kort samengevat… ben jij op sommige fronten veel gevoeliger dan de mensen om je heen, gecombineerd met een aantal checks zoals
- Je hebt een heel sterk rechtvaardigheidsgevoel.
- Je functioneert het beste solo.
- Anderen kunnen je vaak niet volgen wat veel onbegrip geeft.
- Je ziet snel oplossingen voor problemen.
- Je stelt hoge eisen, vooral aan jezelf.
- Je vraagt je regelmatig af of dit het nu is.
- Je hebt een hekel aan ‘moeten’ en regeltjes.
- Je hebt veel innerlijke onrust.
- Je hebt een sterk gevoel van anders zijn.
… dan kan Dabrowski’s overexcitabilities mogelijks een interessant onderwerp zijn voor jou.
Kazimierz Dąbrowski was een Poolse psycholoog, psychiater en arts. Hij is het best bekend voor zijn theorie van “positieve desintegratie” en de theorie van de overexcitabilities.
Als hoogbegaafde kan je één of meer van die overexcitabilities hebben.
Deze kunnen dan of een zegen of een vloek zijn. Het is daarom heel belangrijk om ze te herkennen bij jezelf en goed te weten wat ze inhouden. Zo kan je de kracht ervan ontdekken. Daarnaast kan je zo ook de valkuilen herkennen als je in ‘overdrive’ gaat.
Photo by Peter Conlan on Unsplash
Psychomotorisch overexcitability
De psychomotorische overexcitability komt veel voor bij hoogbegaafden. Het wordt voornamelijk gekenmerkt door hoge niveaus van energie. Mensen met deze overexcitabilities lijken constant in beweging te zijn. Zelfs als baby hebben ze minder slaap nodig dan andere kinderen. Als volwassenen kunnen ze lange dagen werken zonder moe te worden. De Duracel konijnen zoals we die dan wel eens durven te noemen.
Kenmerken onder druk :
- Sneller spreken (drammerig spreken)
- Impulsief handelen
- Dwangmatig organiseren en zeer competitief worden
- Zenuwachtige gewoonten en tics
- Voorkeur voor snelle actie en sport
- Fysieke uitdrukking van emoties
- Slapeloosheid
- Intense gedrevenheid (neigt naar ‘Workaholisme’)
- Anderen kunnen hen heel overweldigend vinden
Oplossingen voor psychomotorisch overexcitability
- Geef voldoende ruimte voor fysieke en verbale activiteiten.
- Maak tijd voor spontane activiteiten die niet afgebakend zijn – zo kan de persoon freewheelen.
Photo by Sharon McCutcheon on Unsplash
Sensual overexcitability
De kenmerken van deze overexcitability is een verhoogd bewustzijn van alle vijf de zintuigen: zien, ruiken, proeven, aanraken en horen.
Mensen met een dominante sensuele overexcitability kunnen ziek worden van de geur van bepaald voedsel. Het plezier dat ze hebben van de smaken en texturen van sommige voedingsmiddelen kan ervoor zorgen dat ze te veel eten en ze hebben een hoge waardering voor esthetiek.
- Waardering van schoonheid, hetzij teksten, muziek, kunst of natuur, inclusief de liefde van voorwerpen zoals sieraden
- Gevoelig voor geuren, smaken of texturen van voedingsmiddelen
- Gevoeligheid voor vervuiling
- Tastbare gevoeligheid (gehinderd door het aanvoelen van sommige materialen op de huid, kledinglabels)
- Verlangen naar plezier
- Noodzaak of verlangen naar comfort
Oplossingen voor sensual overexcitability
- Creëer een ruimte waar niet te veel prikkels in zitten
- Creëer mogelijkheden om in de schijnwerpers te staan door onverwachte aandacht
- Geef jezelf de tijd om te genieten van zintuigelijke waarnemingen
Photo by Dmitry Ratushny on Unsplash
Intellectual overexcitability
Deze is degene die het meest wordt herkend door begaafden en snelle denkers. Het wordt gekenmerkt door enorme activiteiten van de geest. Er is een enorme, bijna onstilbare honger naar kennis. Ze zoeken antwoorden op diepgaande vragen, er is een behoefte aan inzicht en waarheid, aan kennis vergaren, aan analyseren en synthetiseren.
- Diepgaande nieuwsgierigheid
- Liefde voor kennis en leren
- Liefde voor probleemoplossing
- Heel actieve geest: intens nieuwsgierig, gretige lezer
- Ze gaan graag langdurige intellectuele uitdagingen aan
- Analytisch en onafhankelijk denken
- Concentratie, vermogen om intellectuele inspanning te behouden
Oplossingen voor intellectual overexcitability
- Moedig ze aan in het analyseren en synthetiseren van informatie
- Morele en ethische kwesties: stimuleer ze om te reageren bv. door brieven te schrijven om iets aan te klagen. Vrijwilligerswerk voor daklozen.
- In een team zijn het sterke profielen om data grondig te analyseren, te verwerken en te synthetiseren.
Photo by Dasha Yukhymyuk on Unsplash
Imaginational overexcitability
Deze snelle denkers hebben een enorme verbeeldingskracht. Ze denken ook heel visueel en maken frequent gebruik van beelden en metaforen in de taal. Ze hebben een sterk vermogen tot gedetailleerde en levendige visualisaties en ze zijn inventief en fantasievol. Hun levendige verbeeldingskracht kan ervoor zorgen dat ze ook alle mogelijke rampscenario’s heel visueel kunnen voorstellen.
- Verhoogd spel van verbeelding met rijke associaties van beelden en indrukken
- Levendige dromen
- Angst voor het onbekende
- Goed gevoel voor humor
- Liefde voor poëzie, muziek en drama
- Liefde voor fantasie
- Dagdromen
- Gedetailleerde visualisatie
Oplossingen voor sensual overexcitability
- Creëer een ruimte waar niet te veel prikkels in zitten
- Creëer mogelijkheden om in de schijnwerpers te staan door onverwachte aandacht
- Geef jezelf de tijd om te genieten van zintuigelijke waarnemingen
Photo by Tengyart on Unsplash
Emotional overexcitabilty
Deze hooggevoelige snelle denkers zijn uitzonderlijke emotioneel gevoelig. Deze overexcitability verwijst naar de intensiteit en complexiteit van de emoties, naar andere dingen voelen dan anderen, naar zeer sterk aanvoelen wat de emoties van anderen zijn en zich ermee identificeren. Mensen met een sterke emotionele overexcitabiliteit worden soms ten onrechte verondersteld een bipolaire stoornis of andere emotionele problemen en stoornissen te hebben. Het zijn vaak mensen over wie anderen zullen zeggen:
Hij is te gevoelig voor zijn eigen bestwil.
- Uitdagingen van emotie
- Angst
- Gevoelens van schuld en verantwoordelijkheidszin
- Gevoelens van ontoereikendheid en minderwaardigheid
- Tijdigheid en verlegenheid
- Eenzaamheid
- Bezorgdheid voor anderen
- Een verhoogd gevoel van goed en kwaad of onrecht en hypocrisie
- Sterke herinnering aan gevoelens
- Problemen bij aanpassen aan verandering
- Depressie
- Behoefte aan veiligheid
- Lichamelijke reactie op emoties (buikpijn veroorzaakt door angst, bijvoorbeeld)
Oplossingen voor emotional overexcitabilty
- Accepteer alle gevoelens zoals ze er zijn (Iemand die niet zo emotioneel is vindt dat ze melodromatisch zijn)
- Leer te anticiperen op emotionele reacties
- dwz. visualiseer voor jezelf al de moeilijke meeting waar je in zal stappen.
- Bereid je geestelijk voor op een emotionele ontmoeting
- In teams vormt dit een heel sterk profiel om heel vroeg mogelijke conflicten te detecteren. Deze kunnen dan opgelost worden nog voor het tot een echt probleem is geëscaleerd
Maak van je gevoeligheden je kracht
Kennis is het begin van alle wijsheid. Deze overexcitabilities zijn op zich heel unieke talenten als je je er bewust van bent dat je ze hebt. Ze versterken een team enorm als je ze onder controle kan houden en gericht kan inzetten.
Ik wens je dus toe dat je jouw overexcitabilities kan inzetten voor dat wat voor jou belangrijk is. Ze zullen een hele nieuwe kijk brengen op heel wat grote uitdagingen.
Photo BLOG by José Martín Ramírez C on Unsplash